Biografie van Ramses Shaffy
Een fenomeen in de Nederlandse muziekgeschiedenis
Ramses Shaffy was een van de meest kleurrijke en eigenzinnige artiesten uit de Nederlandse muziekgeschiedenis. Hij werd geboren op 29 augustus 1933 in Neuilly-sur-Seine, een voorstad van Parijs, als zoon van een Egyptische diplomaat en een Poolse gravin van Russische afkomst. Na de scheiding van zijn ouders kwam hij op jonge leeftijd in Nederland terecht. Vanaf zijn zesde groeide hij op bij pleegouders in Leiden. Zijn jeugd was onrustig, maar het artistieke vuur brandde al vroeg: hij wilde toneelspeler worden en werd toegelaten tot de Amsterdamse Toneelschool.
In de jaren vijftig begon hij zijn carrière als acteur bij de Nederlandse Comedie. Toch zou hij pas echt naam maken toen hij zijn liefde voor muziek combineerde met zijn theatrale talent. Begin jaren zestig vormde hij de groep Shaffy Chantant, waarin ook Liesbeth List een belangrijke rol speelde. Samen brachten ze een geheel eigen vorm van kleinkunst en chanson, doordrenkt met emotie, poëzie en levenslust. Ramses’ optredens waren intens, onvoorspelbaar en meeslepend – hij leefde zijn teksten in elke vezel.
Zijn grote doorbraak kwam in 1966 met het nummer “Sammy”, een ode aan de dromers en idealisten. Maar zijn absolute klassieker werd “Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder” uit 1971, een lied dat uitgroeide tot een nationale hymne over menselijkheid en doorzettingskracht. Andere bekende nummers waren “Laat me”, “We zullen doorgaan”, “Pastorale” (met Liesbeth List) en “Het is stil in Amsterdam”. Elk lied droeg zijn onmiskenbare stempel: groots, theatraal en doordrenkt van levenshonger.
Shaffy’s leven kende niet alleen hoogtepunten. Hij worstelde met drankgebruik en rusteloosheid, en in de jaren tachtig verdween hij tijdelijk uit de schijnwerpers. Hij verbleef zelfs enige tijd in een verzorgingshuis. Toch wist hij steeds opnieuw terug te keren. In de jaren negentig maakte hij een ontroerende comeback, en in 2002 verscheen de documentaire Ramses van Pieter Fleury, waarin zijn kwetsbaarheid en genialiteit prachtig in beeld werden gebracht.
Ramses Shaffy overleed op 1 december 2009 in Amsterdam, 76 jaar oud, aan de gevolgen van slokdarmkanker. Zijn nalatenschap leeft voort in zijn liederen, die nog altijd worden gezongen, geciteerd en gekoesterd. Hij was niet zomaar een zanger of acteur, maar een fenomeen – een man die het leven in al zijn schoonheid en pijn wist te vangen in muziek. Zijn bekendste werken, waaronder “Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder” en “Laat me”, zijn uitgegroeid tot tijdloze klassiekers in de Nederlandse muziekcultuur.
Shaffy’s naam blijft symbool staan voor vrijheid, passie en de onstuitbare drang om te leven – of zoals hij het zelf ooit zong: “Ik heb mijn best gedaan om mens te zijn.”